سرطان ریه یکی از شایع‌ترین و مرگبارترین انواع سرطان‌ها در جهان است. این بیماری به‌ویژه در افرادی که سیگار می‌کشند یا در معرض عوامل خطر قرار دارند، بیشتر مشاهده می‌شود. علائم اولیه می‌تواند شامل سرفه مزمن و تنگی نفس باشد. تشخیص به‌موقع و درمان مناسب می‌تواند تأثیر زیادی بر پیش‌آگهی بیماری داشته باشد. در این مقاله از درمانگاه شبانه روزی سلیم به ارائه اطلاعات جامع درباره سرطان ریه و منابع حمایتی برای بیماران می‌پردازیم.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
سرطان ریه چیست؟علائم سرطان ریهعلائم سرطان ریه در مراحل بعدعلائم کمتر شایع سرطان ریهعلائم پوستی مرتبط با سرطان ریهانواع سرطان ریه سرطان ریه سلول غیرکوچک (NSCLC) سرطان ریه سلول کوچکعلل سرطان ریهعلائم سرطان ریهتشخیص زودهنگام سرطان ریه درمان سرطان ریه
سرطان ریه چیست؟
سرطان ریه نوعی سرطان است که از ریه‌ها آغاز شده و می‌تواند به سایر نقاط بدن گسترش یابد. اگرچه این بیماری یکی از اصلی‌ترین دلایل مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در میان مردان و زنان آمریکایی است، اما از جمله قابل پیشگیری‌ترین سرطان‌ها نیز به شمار می‌آید. پرهیز از کشیدن سیگار و دوری از دود سیگار دیگران می‌تواند خطر ابتلا به این نوع سرطان را کاهش دهد.سرطان ریه اغلب از دیواره‌های اسفنجی و خاکستری‌رنگ مجاری هوایی ریه‌ها، که به برونش‌ها یا برونشیول‌ها شناخته می‌شوند، یا از کیسه‌های هوایی موسوم به آلوئول‌ها آغاز می‌شود. تاکنون بیش از ۲۰ نوع مختلف از سرطان ریه شناسایی شده است، اما دو نوع اصلی آن شامل سرطان ریه سلول غیرکوچک و سرطان ریه سلول کوچک هستند.
علائم سرطان ریهسرطان ریه در مراحل اولیه معمولاً بدون علامت است. از آنجایی که ریه‌ها فاقد انتهای عصبی بسیاری هستند، تومور ممکن است بدون ایجاد درد شروع به رشد کند. اغلب تا زمانی که سرطان گسترش نیافته، متوجه علائم نمی‌شوید.با ظاهر شدن علائم بیماری، ممکن است با موارد زیر مواجه شوید:- سرفه مزمن، خشکی و زبری که گاهی همراه با مخاط خونی است- تغییر در سرفه‌های طولانی‌مدت- عفونت‌های تنفسی مکرر مانند برونشیت یا ذات‌الریه- تنگی نفس که به مرور زمان شدیدتر می‌شود- خس خس سینه- درد مداوم در قفسه سینه- گرفتگی صدا- دشواری در بلع- درد در ناحیه شانهاین مشکلات معمولاً به دلیل انسداد مجاری تنفسی یا گسترش سرطان به نواحی مجاور و یا سایر قسمت‌های بدن ایجاد می‌شوند.علائم سرطان ریه در مراحل بعدسرطان به گسترش بیشتری در ریه‌ها، مایع اطراف آن‌ها یا دیگر قسمت‌های بدن می‌پردازد. علاوه بر مشکلات تنفسی مانند سرفه و خس‌خس سینه، ممکن است با علائم زیر مواجه شوید:- خستگی- ضعف- کاهش اشتها- کاهش وزن- سردرد، بی‌حسی یا تشنج در صورت گسترش به مغز
علائم کمتر شایع سرطان ریهبرخی علائم ممکن است در بخش‌هایی از بدن شما تأثیر بگذارند که به نظر ارتباطی با ریه‌ها ندارند، از جمله:- تغییرات در انگشتان که به آن "چماق شدن" می‌گویند: ناخن‌ها بیش از حد خمیده می‌شوند و پوست و ناخن‌ها براق‌تر به نظر می‌رسند، همچنین انتهای انگشتان بزرگتر می‌شوند.- میزان بالای کلسیم در خون (هایپرکلسمی)، که باعث مشکلاتی مانند ناراحتی معده، تشنگی شدید، تکرر ادرار و گیجی می‌شود.- سندرم هورنر که همراه با افتادگی پلک، کوچک شدن مردمک چشم و کاهش تعریق در یک طرف صورت است. همچنین، ممکن است پف کردن صورت، گردن یا بازوها به دلیل فشاری که تومور بر جریان خون وارد می‌کند، رخ دهد.علائم پوستی مرتبط با سرطان ریهعلاوه بر مشکلات تعریق ناشی از سندرم هورنر، سرطان ریه می‌تواند مشکلات دیگری نیز برای پوست ایجاد کند. این مشکلات شامل موارد زیر است:- یرقان، که باعث زرد شدن پوست و سفیدی چشم‌ها می‌شود.- کبودی آسان، که ممکن است به دلیل تداخل سرطان با غدد فوق کلیوی رخ دهد.سرطان ریه همچنان علت اصلی مرگ‌ومیر ناشی از سرطان در میان همه جنسیت‌ها است. گرچه میزان سرطان ریه در تمام گروه‌ها رو به کاهش است، این روند در زنان جوان‌تر به مقدار کمتری دیده می‌شود. کارشناسان هنوز مطمئن نیستند چرا این تفاوت وجود دارد، اما جهش‌های ژنتیکی ممکن است نقش داشته باشند. به‌طور سنتی، سرطان ریه با مردان مسن‌تری که سابقه سیگار کشیدن دارند مرتبط بوده است، بنابراین ممکن است پزشکان به سرعت به این بیماری در زن جوان غیرسیگاری با علائمی مانند سرفه یا عفونت‌های مکرر تنفسی فکر نکنند.
انواع سرطان ریه عبارتند از: سرطان ریه سلول کوچک (SCLC) و سرطان ریه سلول غیر کوچک NSCLC. NSCLC متداول‌تر بوده و حدود 85 درصد از موارد سرطان ریه را تشکیل می‌دهد و شامل سه زیرگروه است.• آدنوکارسینوم، که اغلب در لایه‌های بیرونی ریه‌ها شکل می‌گیرد. این نوع بیشتر در زنان مشاهده می‌شود، به خصوص آنهایی که هیچ‌گاه سیگار نکشیده‌اند.• کارسینوم سلول سنگفرشی، که معمولاً در مرکز ریه و در نزدیکی برونش‌ها بروز می‌کند.• کارسینوم سلول بزرگ، که امکان شکل‌گیری در هر نقطه‌ای از ریه را دارد و معمولاً سریع‌تر از دیگر انواع رشد می‌کند.SCLC دو نوع دارد که بر اساس نوع و ساختار سلول‌های مشاهده شده زیر میکروسکوپ تفکیک می‌شوند: کارسینوم سلول کوچک و سرطان مخلوط سلول کوچک/سلول بزرگ، که گاه به نام سرطان ریه سلول کوچک ترکیبی شناخته می‌شوند. ارتباط SCLC با سیگار کشیدن بسیار قوی است. سرطان ریه سلول غیرکوچک (NSCLC) آدنوکارسینوم رایج‌ترین نوع سرطان ریه سلول غیرکوچک (NSCLC) بوده و حدود ۴۰ درصد از موارد سرطان ریه را شامل می‌شود. این نوع سرطان بیشتر در افرادی که سیگار می‌کشند یا قبلاً سیگاری بوده‌اند رخ می‌دهد، اما همچنین شایع‌ترین نوع سرطان ریه در افراد غیرسیگاری نیز محسوب می‌شود. ابتلا به آدنوکارسینوم در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود و بیماران مبتلا معمولاً نسبت به مبتلایان به سایر انواع سرطان ریه، سن کمتری دارند. این نوع سرطان ممکن است به غدد لنفاوی، استخوان‌ها یا اندام‌های دیگری مانند کبد سرایت کند.کارسینوم سلول سنگفرشی اغلب در بزرگ‌ترین شاخه‌های ریه که به برونش‌های مرکزی معروف هستند، آغاز می‌شود.این نوع از سرطان ریه حدود 30 درصد از موارد سرطان ریه را شامل می‌شود و در میان مردان و افراد سیگاری شایع‌تر است. کارسینوم سلول سنگفرشی ممکن است به تشکیل حفره‌ای در داخل تومور منجر شود و معمولاً مجاری هوایی بزرگتر را تحت تأثیر قرار می‌دهد. همچنین یکی از علائم شایع آن سرفه خونی است.این نوع سرطان قابلیت گسترش به غدد لنفاوی، استخوان‌ها و اندام‌هایی مانند کبد را نیز دارد.در مقابل، کارسینوم‌های سلول بزرگ، دسته‌ای از سرطان‌ها با سلول‌های بزرگ هستند که تمایل دارند از لبه‌های بیرونی ریه‌ها شروع شوند. این نوع سرطان نسبت به آدنوکارسینوما یا کارسینوم سلول سنگفرشی کمتر شایع است و حدود 10 تا 15 درصد از موارد سرطان ریه را تشکیل می‌دهد. کارسینوم سلول بزرگ می‌تواند با سرعت بیشتری رشد کرده و اغلب به غدد لنفاوی اطراف و نقاط دورتری از بدن گسترش پیدا کند.سرطان ریه سلول کوچکسرطان ریه سلول کوچک یکی از مهاجم‌ترین انواع این بیماری است که عموماً از ناحیه برونش‌های بزرگ و مرکزی آغاز می‌شود. تقریباً تمامی مبتلایان به این نوع سرطان سابقه سیگار کشیدن دارند. این بیماری با سرعت بالا گسترش پیدا می‌کند و اغلب پیش از ظهور علائم به دیگر نقاط بدن سرایت می‌کند. در بسیاری از موارد، کبد، استخوان‌ها و مغز از نخستین بخش‌هایی هستند که مورد تهاجم قرار می‌گیرند. سرطان ریه سلول کوچک حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد از کل سرطان‌های ریه را شامل می‌شود.پیش‌آگهی بیمار مبتلا به این بیماری به عوامل متعددی وابسته است، از جمله نوع سرطان، وضعیت کلی سلامت فرد و میزان پیشرفت بیماری در زمان تشخیص توسط پزشک.
علل سرطان ریهعلل سرطان ریه به عوامل مختلفی برمی‌گردد، اما سیگار کشیدن همچنان مهم‌ترین دلیل محسوب می‌شود و حدود 85 درصد از کل موارد را تشکیل می‌دهد.ترک سیگار می‌تواند خطر ابتلا را کاهش دهد، با این حال، افرادی که سیگار را ترک کرده‌اند همچنان نسبت به غیرسیگاری‌ها تاحدی در معرض خطر بیشتری قرار دارند.عوامل دیگری نیز در بروز سرطان ریه نقش دارند. برای مثال، برخی مشکلات ژنتیکی ممکن است برخی افراد را مستعدتر کنند. همچنین، دود دست دوم سیگار یکی از عوامل خطرزاست. افرادی که با یک فرد سیگاری زندگی می‌کنند، بین 20 تا 30 درصد بیشتر از کسانی که در خانه بدون دود سیگار هستند، در معرض خطر ابتلا قرار دارند. قرار گرفتن در معرض پرتودرمانی نیز می‌تواند احتمال ابتلا را افزایش دهد.علاوه بر این، قرارگیری در معرض مواد شیمیایی خاص نیز می‌تواند خطرساز باشد. افرادی که در محیط‌هایی کار می‌کنند که شامل آزبست یا گرد و غبار اورانیومند یا با گاز رادیواکتیو رادون سروکار دارند – به‌ویژه اگر سیگار مصرف کنند – بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.وجود زخم در بافت ریه بر اثر بیماری‌ها یا عفونت‌هایی مانند اسکلرودرمی یا سل نیز می‌تواند زمینه‌ساز تشکیل تومور در آن بافت شود؛ پزشکان این وضعیت را به نام کارسینوم زخم می‌شناسند. خطر سرطان ریه در افرادی که فیبروز ریوی یا عفونت HIV دارند نیز بیشتر است. همچنین برخی محققان بر این باورند که رژیم غذایی ممکن است نقشی در میزان خطر داشته باشد، اما هنوز شواهد قطعی در این مورد در دست نیست.علائم سرطان ریهعلائم سرطان ریه در بسیاری از موارد در مراحل اولیه ظاهر نمی‌شوند. با این حال، در صورتی که علائمی بروز کنند، می‌توانند شامل موارد زیر باشند:- تنگی نفس - سرفه‌ای که برطرف نمی‌شود - خس‌خس سینه - سرفه همراه با خون - درد در ناحیه قفسه سینه - تب - کاهش وزن بدون علت مشخص یا همراه با کاهش اشتها - درد یا ضعف در شانه یا بازو - دشواری در بلع - درد غیرمعمول در استخوان‌ها در صورت تجربه چنین علائمی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید، زیرا ممکن است دلایل دیگری نیز برای آن‌ها وجود داشته باشد.تشخیص زودهنگام سرطان ریه استفاده از سی‌تی‌اسکن مارپیچی یا هلیکال با دوز پایین، همراه با سایر آزمایش‌ها، به شناسایی زودهنگام این بیماری در افراد سیگاری و کسانی که قبلاً سیگار مصرف می‌کرده‌اند، کمک می‌کند. کارگروه خدمات پیشگیری ایالات متحده توصیه می‌کند که بزرگسالان 50 تا 80 ساله با سابقه مصرف 20 بسته سیگار در طول زندگی، که هنوز سیگار می‌کشند یا ترک آن را طی 15 سال گذشته انجام داده‌اند، سالانه تحت سی‌تی‌اسکن با دوز پایین قرار گیرند. درمان سرطان ریهدرمان سرطان ریه به نوع این بیماری و میزان پیشرفتش وابسته است. در صورتی که سرطان هنوز گسترش نیافته باشد، پزشکان ممکن است اقدام به جراحی برای برداشتن تومور کنند. علاوه بر جراحی، گزینه‌های درمانی دیگری مانند پرتودرمانی، شیمی‌درمانی، درمان‌های هدفمند یا ایمونوتراپی وجود دارند.اگر سرطان به مراحل پیشرفته رسیده و به بخش‌های دورتر بدن گسترش یافته باشد، درمان‌هایی برای کنترل بیماری و کاهش علائم وجود دارد. در چنین شرایطی، ممکن است از پرتودرمانی و شیمی‌درمانی برای کوچک کردن تومورها و کنترل علائم استفاده شود.مدیریت درد یکی از جنبه‌های مهم درمان است. در هر مرحله‌ای، اگر درد دارید، حتماً موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید.اگر پزشک شما به مراقبت تسکینی اشاره کرد، بدانید که این نوع مراقبت با هدف بهبود راحتی، مدیریت درد و ارتقای کیفیت زندگی ارائه می‌شود و تفاوت زیادی با مراقبت‌های آسایشگاهی دارد که بیشتر بر آماده‌سازی برای مراحل انتهایی زندگی تمرکز دارند.از لحاظ روحی نیز خود را دریابید. کنار آمدن با سرطان چالش‌برانگیز است و احساساتی مانند ترس، خشم یا ناراحتی طبیعی هستند. صحبت با یک مشاور حرفه‌ای یا حضور در گروه‌های حمایتی می‌تواند به شما کمک کند تا با این احساسات بهتر کنار بیایید و با چالش‌های ناشی از این بیماری مقابله کنید.پیش از ارائه توصیه درباره درمان مناسب، پزشک شما باید مرحله پیشرفت سرطان را مشخص کند. این فرآیند، که مرحله‌بندی نامیده می‌شود، معمولاً شامل انجام سی‌تی‌اسکن قفسه سینه و شکم یا اسکن PET است. همچنین ممکن است نیاز به اسکن استخوان، سی‌تی‌اسکن یا ام‌آر‌آی مغز و سایر آزمایش‌ها وجود داشته باشد.
در انتها شناسایی زودهنگام علائم و دریافت درمان مناسب می‌تواند شانس بهبودی را افزایش دهد. اگر شما یا یکی از نزدیکانتان علائمی مشابه با سرطان ریه را تجربه می‌کنید، هر چه زودتر به پزشکان متخصص ریه مراجعه نمائید. متخصصان ریه درمانگاه شبانه روزی سلیم آماده هستند تا مشاوره و راهنمایی‌های لازم را انجام دهند.