آسیب‌های چشمی ناشی از وسایل دیجیتال، به اختلالات عملکردی چشم بر اثر تمرکز طولانی بر صفحات نمایش و مواجهه با نور آبی گفته می‌شود.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:علائم هشدار دهنده آسیب چشمیدلایل ایجاد آسیب چشمیافزایش خطرات در صورت بی‌توجهی به علائمراهکارهای عملی برای مراقبت از چشممراقبت از چشم کودکانمراقبت از چشم سالمندان چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم
صفحه‌های دیجیتال باعث می‌شوند که پلک زدن کمتر شود و چشم‌ها خشک شوند. نور آبی منتشرشده از گوشی و مانیتور می‌تواند باعث تاری دید، سردرد و خستگی چشم شود. علاوه بر این، نگاه طولانی به صفحه باعث فشار بر عضلات چشم و ضعف بینایی در طول زمان می‌شود. طبق تحقیقات، افرادی که بیش از ۶ ساعت در روز از صفحه نمایش استفاده می‌کنند، احتمال بیشتری برای تجربه خستگی و خشکی چشم دارند. بنابراین مراقبت از چشم در زمان استفاده زیاد از موبایل و کامپیوتر ضروری است. اگر به دنبال اطلاعات کامل‌تری هستید در ادامه با این مقاله از درمانگاه شبانه‌روزی سلیم همراه باشید.علائم هشدار دهنده آسیب چشمیاگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، بهتر است اقدامات پیشگیرانه را جدی بگیرید:- سوزش یا خشکی چشم : احساس سوزش یا خشکی نشان می‌دهد که چشم‌هایتان نیاز به استراحت و مرطوب نگه داشته شدن دارند.- تاری دید یا دشواری در فوکوس کردن: ممکن است چشم‌هایتان بعد از کار طولانی با صفحه نمایش خسته شده باشند و نتوانند به خوبی روی اجسام تمرکز کنند.
شما عزیزان میتوانید جهت دریافت نوبت از متخصصان درمانگاه شبانه روزی سلیم کلیک کنید
- سردردهای مکرر بعد از کار با موبایل یا کامپیوتر: این سردردها معمولاً ناشی از فشار روی چشم‌ها و عضلات اطراف آن‌ها هستند.- خستگی یا درد اطراف چشم: چشم‌های خسته اغلب با درد یا سنگینی در اطراف کاسه چشم همراه هستند و نیاز به استراحت دارند.- حساسیت به نور: اگر نور محیط باعث ناراحتی چشم‌ها شود، نشان‌دهنده‌ی تحریک یا خستگی آن‌ها است.این علائم نشان می‌دهند که چشم شما نیاز به استراحت، مراقبت بیشتر و رعایت نکات بهداشتی دارد تا از مشکلات جدی‌تر جلوگیری شود. حتی رعایت چند دقیقه استراحت یا پلک زدن آگاهانه در طول روز می‌تواند تفاوت بزرگی ایجاد کند.دلایل ایجاد آسیب چشمی- استفاده طولانی‌مدت از صفحه‌نمایش: تمرکز مداوم بر صفحه موبایل یا رایانه باعث خستگی عضلات چشم و کاهش توان تطابق می‌شود، به‌ویژه زمانی که استراحت کافی وجود نداشته باشد.- کاهش پلک زدن: هنگام کار با وسایل دیجیتال، افراد معمولاً کمتر پلک می‌زنند؛ این موضوع موجب تبخیر سریع‌تر اشک و در نتیجه خشکی، سوزش و احساس جسم خارجی در چشم می‌شود.- تابش نور آبی: نور آبی ساطع‌شده از صفحه‌نمایش‌ها در طول زمان می‌تواند به سلول‌های شبکیه آسیب وارد کند و همچنین با تأثیر بر هورمون ملاتونین، نظم خواب را بر هم زند.- نور نامناسب محیط: کار در محیط‌های بسیار تاریک یا بیش‌ازحد روشن، تطابق چشم را دشوار می‌کند و موجب خستگی سریع‌تر و حساسیت به نور می‌شود.- فاصله و زاویه نادرست دید: نگاه‌کردن از فاصله‌ی نزدیک یا زاویه‌ی غیر استاندارد (مثلاً پایین‌تر یا بالاتر از سطح چشم) فشار فیزیکی و بینایی را افزایش می‌دهد.- نبود استراحت کافی: نادیده‌گرفتن زمان‌های استراحت بین کار با وسایل دیجیتال، منجر به تجمع خستگی در عضلات چشم و بروز علائمی مانند تاری دید و سردرد می‌شود.افزایش خطرات در صورت بی‌توجهی به علائمبیتوجهی به علائم اولیه ممکن است باعث افزایش شدت خستگی چشم و بروز عوارض جدی‌تر شود. اگر این روند ادامه پیدا کند، احتمال ابتلا به مشکلاتی مانند خشکی مزمن چشم، کاهش دقت بینایی و حتی آسیب به شبکیه وجود دارد. در برخی افراد، این فشار مداوم می‌تواند منجر به سردردهای مزمن یا تاری دید موقت شود. علاوه بر این، استفاده از موبایل در محیط‌های تاریک یا با فاصله‌ی بسیار نزدیک، فشار مضاعفی بر عضلات چشم وارد می‌کند و باعث کاهش تطبیق‌پذیری بینایی در طول زمان می‌شود. بنابراین، مراقبت از چشم در زمان استفاده زیاد از موبایل و کامپیوتر نه‌تنها یک توصیه‌ی عمومی، بلکه یک ضرورت برای حفظ سلامت بینایی است.راهکارهای عملی برای مراقبت از چشم1. تنظیم روشنایی و زاویه صفحهنور صفحه و زاویه مانیتور باید متناسب با محیط باشد تا چشم‌ها کمتر خسته شوند. روشنایی صفحه باید تقریباً همسطح با نور محیط باشد و از نور مستقیم خورشید یا چراغ‌های شدید روی صفحه جلوگیری کنید. استفاده از فیلتر نور آبی یا حالت شب روی موبایل و لپ‌تاپ می‌تواند به کاهش خستگی چشم کمک کند.2. پلک زدن بیشترهنگام کار با موبایل یا کامپیوتر، معمولاً تعداد پلک زدن کاهش می‌یابد. کمبود پلک زدن باعث خشکی و سوزش چشم‌ها می‌شود. برای رفع این مشکل، سعی کنید آگاهانه پلک بزنید یا چند ثانیه چشم‌ها را ببندید. این کار باعث می‌شود چشم‌ها همیشه مرطوب بمانند و از خشکی جلوگیری شود.3. استفاده از قطره‌های اشک مصنوعیقطرههای اشک مصنوعی به کاهش خشکی و سوزش چشم کمک می‌کنند و برای افرادی که مدت طولانی با صفحه کار می‌کنند، بسیار مفید هستند. قبل از مصرف، بهتر است با چشم‌پزشک مشورت کنید تا نوع قطره مناسب برای شما تعیین شود.4. تمرینات چشمتمرینات ساده می‌توانند فشار عضلات چشم را کاهش دهند. به عنوان مثال:- چرخش چشم به سمت بالا، پایین، چپ و راست- تمرکز متناوب روی اشیاء نزدیک و دور- حرکت چشم‌ها به صورت دایره‌ای آراماین تمرین‌ها باعث افزایش انعطاف‌پذیری عضلات چشم و کاهش خستگی می‌شوند.5. فاصله مناسب از صفحهفاصله بین چشم و صفحه مانیتور باید حداقل ۴۰-۵۰ سانتی‌متر باشد. برای موبایل، بهتر است دستگاه کمی پایین‌تر از سطح چشم نگه داشته شود و از نزدیک کردن بیش از حد گوشی خودداری کنید، چرا که فشار زیادی روی عضلات چشم وارد می‌کند.
6. کاهش زمان استفاده بیوقفهاگر مدت طولانی با موبایل یا کامپیوتر کار می‌کنید، بهتر است زمان کار را به جلسات کوتاه تقسیم کنید. حتی چند دقیقه استراحت هر ۱ ساعت می‌تواند باعث کاهش فشار چشم‌ها شود. در این زمان میتوانید چند قدم راه بروید، چشم‌ها را ببندید یا به فاصله دور نگاه کنید. چشم‌ها برای ترمیم و بازسازی به خواب کافی نیاز دارند. کمبود خواب باعث خشکی چشم، خستگی و کاهش قدرت تمرکز می‌شود. بزرگسالان معمولاً به ۷-۹ ساعت خواب شبانه نیاز دارند تا چشم‌ها بتوانند خود را بازسازی کنند.7. تغذیه سالمویتامینها و مواد مغذی نقش مهمی در سلامت چشم دارند. ویتامین‌های A، C، E، روی و امگا۳ برای جلوگیری از خشکی چشم و حفظ بینایی اهمیت دارند. مصرف میوه‌ها، سبزیجات، ماهی، آجیل و دانه‌ها می‌تواند به سلامت طولانی‌مدت چشم‌ها کمک کند.8. معاینات دورهایحتی اگر علائمی ندارید، معاینات سالانه چشم بسیار مهم هستند. این چکاپ‌ها کمک می‌کنند مشکلات احتمالی از جمله ضعف بینایی، خشکی چشم مزمن یا اختلالات شبکیه به موقع تشخیص داده شوند. به یاد داشته باشید، پیشگیری همیشه بهتر از درمان است.مراقبت از چشم کودکان1. استفاده از عینک مخصوص نور آبی مخصوص کودکانبرخی کودکان حساسیت بیشتری به نور آبی دارند. استفاده از عینک محافظ نور آبی کودکان می‌تواند فشار روی شبکیه را کاهش دهد و خستگی چشم را کم کند.2. تشویق به بازی‌های چشمی تعاملیبازیهایی که نیاز به نگاه کردن به فاصله‌های مختلف دارند، مثل نگاه کردن به اشیاء دور و نزدیک، باعث تقویت عضلات چشم و انعطاف بینایی می‌شوند.3. تنظیم حالت نمایش و فونت دستگاههافونتهای ریز باعث فشار روی چشم‌ها می‌شوند. بهتر است فونت بزرگ و قابل خواندن انتخاب شود و حالت Night Mode یا حالت شب فعال شود تا خستگی چشم کاهش یابد.4. استفاده از فریم یا پایه برای موبایل و تبلتگذاشتن دستگاه روی پایه یا تکیه‌گاه باعث می‌شود کودک نیازی به خم شدن یا نگاه مستقیم به پایین نداشته باشد و زاویه دید مناسب حفظ شود.5. آموزش تنفس و تمرین آرامش چشمبا چند دقیقه تمرین تنفس عمیق و بستن چشم‌ها در طول روز، کودکان می‌توانند استرس چشم و عضلات اطراف چشم را کاهش دهند.6. ترغیب به فعالیت‌های بیرونیحداقل ۳۰ تا ۶۰ دقیقه بازی در فضای باز روزانه باعث تقویت بینایی و کاهش فشار ناشی از نگاه طولانی به صفحه نمایش می‌شود. نور طبیعی و تمرکز روی اشیاء دور، چشم‌ها را تقویت می‌کند.مراقبت از چشم سالمندان با بالا رفتن سن، چشم‌ها حساس‌تر می‌شوند و استفاده زیاد از موبایل و تبلت می‌تواند باعث خستگی یا تاری دید شود. رعایت چند نکته ساده به حفظ سلامت چشم کمک زیادی می‌کند.اهمیت ویتامین‌ها برای تقویت بیناییویتامینهای A، C، E، روی و امگا۳ در تقویت بینایی و پیشگیری از خشکی چشم نقش مهمی دارند. سالمندان بهتر است رژیم غذایی حاوی سبزیجات، ماهی و میوه‌های تازه داشته باشند.مشکلات شایع بینایی در سالمندانمواردی مانند آب مروارید، آب سیاه، خشکی چشم و دژنراسیون ماکولا از مشکلات رایج این سن هستند. معاینه منظم چشم و استفاده از عینک مناسب برای پیشگیری ضروری است.نحوه استفاده ایمن از گوشی و تبلت- اندازه فونت و نور صفحه را تنظیم کنید.- از فیلتر نور آبی یا حالت شب استفاده کنید.- فاصله مناسب از دستگاه را حفظ کرده و هر ۲۰ دقیقه استراحت دهید.چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟اگرچه رعایت نکات گفته‌شده در بخش مراقبت روزانه از چشم‌ها بسیار مفید است، اما بعضی علائم نشان‌دهنده‌ی مشکلات جدی‌تر هستند که نیاز به بررسی توسط متخصص چشم دارند. در موارد زیر حتماً باید به پزشک مراجعه کنید:- تاری دید یا دو بینی که بیش از چند ساعت ادامه دارد.- درد یا سوزش شدید چشم پس از استفاده از موبایل یا کامپیوتر.- احساس جسم خارجی در چشم یا قرمزی مداوم.- حساسیت غیرعادی به نور یا اشک‌ریزش بیش از حد.- مشاهده نقاط شناور، جرقه‌های نور یا سایه در میدان دید.- خستگی شدید چشم حتی پس از استراحت کافی.این علائم می‌توانند نشانه‌ی مشکلاتی مانند خشکی چشم مزمن، التهاب، ضعف بینایی یا حتی بیماری‌های شبکیه باشند. مراجعه‌ی به‌موقع به پزشک، از پیشرفت این مشکلات جلوگیری می‌کند.
در صورت بروز علائم چشمی، مراجعه به متخصص چشم ضروری است. برای دریافت مشاوره و معاینه دقیق، میتوانید به درمانگاه شبانه‌روزی سلیم مراجعه کنید؛ پزشکان ما با تجربه و دقت بالا، مراقبت‌های لازم را برای حفظ سلامت بینایی شما فراهم می‌کنند.