بوی بد دهان یکی از مشکلات شایع دهان و دندان است که حتی با مسواک زدن منظم هم از بین نمی‌رود. این مشکل معمولاً نشان‌دهنده‌ی وجود باکتری، بیماری لثه، یا مشکلات داخلی بدن است.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:چرا با وجود مسواک زدن هنوز دهانم بو می‌دهد؟علت بوی بد دهان چیست؟علائم بوی بد دهانراههای تشخیص علت بوی دهانپیشگیری از بوی بد دهانچه زمانی باید به پزشک یا دندان‌پزشک مراجعه کنیم؟درمان‌های مؤثر بوی بد دهان
بسیاری از افراد با وجود مسواک زدن منظم، همچنان از بوی بد دهان شکایت دارند. این موضوع نشان می‌دهد که تنها مسواک زدن، همیشه برای از بین بردن بوی دهان کافی نیست. در واقع، بوی بد دهان زمانی ایجاد می‌شود که باکتری‌ها و ذرات غذا در بخش‌هایی از دهان باقی بمانند که مسواک به آن‌ها نمی‌رسد مثل سطح زبان، فضای بین دندان‌ها یا زیر خط لثه. این نواحی محیطی مرطوب و مناسب برای رشد باکتری‌های مولد بوی نامطبوع هستند. اگر به دنبال اطلاعات کامل‌تری هستید در ادامه با این مقاله از درمانگاه شبانه‌روزی سلیم همراه باشید.
علت بوی بد دهان چیست؟علل مربوط به دهان
- جرم و التهاب لثه: عفونت‌های لثه از شایع‌ترین منابع بوی دهان هستند.- مصرف برخی غذاها: پیاز، سیر، قهوه و الکل از عوامل رایج بوی بد دهان‌اند.- خشکی دهان: کاهش ترشح بزاق باعث رشد باکتری‌های بی‌هوازی و تشدید بوی نامطبوع می‌شود.- مصرف دخانیات: سیگار و قلیان با خشک کردن دهان و کاهش اکسیژن بافتی، زمینه‌ی رشد باکتری‌ها را فراهم می‌کنند.- بهداشت نامناسب دهان و دندان: باقی‌ماندن ذرات غذا و پلاک بین دندان‌ها محیطی برای رشد باکتری‌های بدبو ایجاد می‌کند.
شما عزیزان میتوانید جهت دریافت نوبت از متخصصان درمانگاه شبانه روزی سلیم کلیک کنید
علل غیردهانی (بدنی)- مشکلات گوارشی: ریفلاکس معده یا سوءهاضمه می‌تواند باعث برگشت گازها و بوی نامطبوع از معده به دهان شود.- عفونت‌های سینوس یا لوزه: تجمع ترشحات پشت حلق باعث بوی ناخوشایند هنگام بازدم می‌شود.- بیماری‌های سیستمیک: دیابت، نارسایی کلیه یا کبد در برخی موارد باعث ایجاد بوی خاص در دهان می‌شوند.اگر با وجود رعایت کامل بهداشت دهان هنوز بوی نامطبوع دارید، احتمالاً منشأ بو در قسمت‌های عمقی‌تر بدن است. در این صورت، بهتر است ابتدا به دندان‌پزشک مراجعه کنید تا منبع دقیق بو مشخص شود؛ در صورت نیاز، او شما را به متخصص گوارش یا ENT ارجاع می‌دهد.علائم بوی بد دهانبوی نامطبوع دهان معمولاً به‌تدریج ایجاد می‌شود و گاهی خود فرد از آن آگاه نیست. در بیشتر موارد، بوی دهان همراه با چند علامت دیگر است که می‌تواند در تشخیص علت کمک‌کننده باشد.- طعم یا مزه ناخوشایند در دهان (به‌ویژه صبح‌ها): در زمان خواب، بزاق کمتر ترشح می‌شود و باکتری‌ها فعال‌تر می‌شوند؛ به همین دلیل هنگام بیدار شدن، دهان طعم و بوی بدی دارد.- احساس خشکی یا چسبندگی دهان: کمبود بزاق یکی از دلایل اصلی ماندگاری بوی بد است، چون بزاق به‌طور طبیعی دهان را شست‌وشو می‌دهد.- وجود لایه سفید یا زرد روی زبان: تجمع باکتری‌ها و ذرات غذا روی سطح زبان نشانه‌ی شایع بوی دهان است.- التهاب یا خونریزی لثه: عفونت و التهاب لثه علاوه بر بوی ناخوشایند، می‌تواند با تورم یا حساسیت نیز همراه باشد.- طعم تلخ یا فلزی در دهان: ممکن است نشانه‌ای از مشکلات دهانی یا گوارشی باشد. واکنش اطرافیان: در بسیاری از موارد، اطرافیان زودتر از خود فرد متوجه بوی دهان می‌شوند.در صورت مشاهده‌ی این علائم، مراجعه به دندان‌پزشک ضروری است تا منبع اصلی بو مشخص شود و درمان مناسب انجام گیرد. این علائم نشان می‌دهند که در بیشتر موارد، منشأ بوی دهان از داخل دهان، زبان یا لثه‌ها است و نه صرفاً از خوردن غذاهای خاص.راه‌های تشخیص علت بوی دهانبرای درمان مؤثر بوی بد دهان، ابتدا باید منبع اصلی آن مشخص شود. گاهی علت در دهان است و گاهی در معده، سینوس‌ها یا حتی بیماری‌های عمومی بدن. تشخیص دقیق فقط با بررسی علمی و تخصصی ممکن است.1. معاینه کامل دهان و لثه:اولین گام در تشخیص بوی دهان، معاینه‌ی کامل دهان توسط دندان‌پزشک است. پزشک وضعیت دندان‌ها، لثه‌ها، زبان، کام و پشت گلو را بررسی می‌کند تا نشانه‌هایی از التهاب، جرم، پوسیدگی یا عفونت مشاهده کند. اگر در این مرحله پلاک دندانی یا عفونت لثه تشخیص داده شود، معمولاً منبع بوی بد دهان همان ناحیه است.2. بررسی میزان بزاق و رطوبت دهان:یکی از دلایل شایع بوی بد دهان، خشکی دهان یا کاهش ترشح بزاق است. دندان‌پزشک می‌تواند با ارزیابی عملکرد غدد بزاقی، میزان رطوبت دهان را بررسی کند. در صورت تشخیص خشکی دهان (زروستومیا)، درمان‌هایی مانند مصرف مایعات بیشتر، استفاده از بزاق مصنوعی یا داروهای تحریک‌کننده بزاق تجویز می‌شود.3. بررسی سیستم گوارش و سینوس‌ها:اگر پس از معاینه دهان و لثه هیچ مشکلی یافت نشود، احتمال دارد منبع بو از دستگاه گوارش یا سینوس‌ها باشد. مشکلاتی مانند ریفلاکس معده، عفونت سینوس‌ها یا سنگ لوزه‌ها از علل شایع بوی مزمن دهان هستند. در چنین مواردی، بیمار به متخصص داخلی یا گوش، حلق و بینی ارجاع داده می‌شود تا بررسی دقیق‌تری انجام شود.4. آزمایش‌های تکمیلی و تصویربرداری:در موارد پیچیده یا ماندگار، ممکن است پزشک آزمایش‌های خون، عکس رادیوگرافی از دندان‌ها یا سی‌تی اسکن از سینوس‌ها را تجویز کند. این بررسی‌ها کمک می‌کنند تا منشأ دقیق بوی دهان مشخص شود و درمان مناسب انتخاب گردد.پیشگیری از بوی بد دهانپیشگیری مؤثر، ساده‌تر و پایدارتر از درمان است. رعایت بهداشت دهان و عادت‌های روزانه‌ی سالم می‌تواند از ایجاد بوی بد دهان جلوگیری کند.1. مسواک زدن منظم:دندان‌ها باید حداقل دو بار در روز با مسواک نرم و خمیر دندان حاوی فلوراید تمیز شوند. مسواک زدن پس از وعده‌های غذایی اصلی، مانع تجمع باکتری‌ها و ذرات غذایی می‌شود که منبع اصلی بوی دهان هستند.2. استفاده از نخ دندان:نخ دندان ذرات غذایی و پلاک‌هایی را که بین دندان‌ها باقی می‌مانند، از بین می‌برد. استفاده‌ی روزانه از نخ دندان از رشد باکتری‌های مولد بو و التهاب لثه جلوگیری می‌کند.3. تمیز کردن زبان:سطح زبان محل تجمع میلیون‌ها باکتری است. استفاده از تمیزکننده‌ی مخصوص زبان یا پشت مسواک، به پاکسازی این باکتری‌ها کمک کرده و تأثیر چشمگیری در کاهش بوی دهان دارد.
4. تعویض منظم مسواک:مسواک پس از سه ماه استفاده کارایی خود را از دست می‌دهد و ممکن است خود به منبع آلودگی تبدیل شود. تعویض به‌موقع مسواک و نگهداری آن در جای خشک، مانع رشد باکتری‌ها می‌شود.5. مراجعه‌ی منظم به دندان‌پزشک:هر شش ماه یک‌بار برای جرم‌گیری و چکاپ دندان‌ها به دندان‌پزشک مراجعه کنید. این کار باعث می‌شود مشکلات دهانی در مراحل اولیه تشخیص داده و درمان شوند.6. تغذیه‌ی متعادل و نوشیدن آب کافی:گرسنگی طولانی باعث کاهش ترشح بزاق و افزایش بوی دهان می‌شود. مصرف وعده‌های منظم غذایی، میوه‌ها و سبزیجات تازه، نوشیدن آب فراوان و پرهیز از قهوه و نوشیدنی‌های الکلی به حفظ تازگی دهان کمک می‌کند.
چه زمانی باید به پزشک یا دندان‌پزشک مراجعه کنیم؟بوی بد دهان اگر موقتی باشد (مثلاً بعد از خوردن پیاز یا سیر) معمولاً نگران‌کننده نیست و با رعایت بهداشت دهان برطرف می‌شود. اما اگر این بو دائمی، ماندگار یا همراه با علائم دیگر باشد، حتماً باید به پزشک یا دندان‌پزشک مراجعه کنید. موارد زیر نیاز به بررسی حرفه‌ای دارند:- بوی دهان حتی بعد از مسواک و دهان‌شویه باقی می‌ماند.- لثه‌ها دچار خونریزی، تورم یا قرمزی هستند.- زبان یا دهان دچار خشکی شدید یا طعم تلخ مداوم است.- بوی دهان شبیه استون یا بوی میوه فاسد است (ممکن است نشانه‌ی دیابت کنترل‌نشده باشد).- همراه بوی دهان، علائمی مانند سرفه‌ی طولانی، ترشحات پشت حلق یا مشکلات گوارشی وجود دارد.- احساس می‌کنید سنگ‌های سفید کوچک (سنگ لوزه) در گلو یا لوزه‌هایتان دیده می‌شود.در این شرایط، دندان‌پزشک با بررسی دهان، زبان، لثه‌ها و انجام جرم‌گیری یا درمان عفونت‌های احتمالی شروع می‌کند.در صورت طبیعی بودن شرایط دهان، ممکن است برای بررسی معده، سینوس یا دیابت به پزشک داخلی یا متخصص ارجاع شوید.تشخیص زودهنگام علت بوی دهان باعث می‌شود درمان بسیار ساده‌تر و سریع‌تر انجام گیرد و از بروز بیماری‌های دهانی پیشگیری شود.
درمان‌های مؤثر بوی بد دهانبرای درمان ماندگار بوی بد دهان باید علت اصلی شناسایی و برطرف شود. استفاده از خوشبوکننده‌ها فقط موقتی است و درمان اصلی محسوب نمی‌شود.1. جرم‌گیری و پاکسازی دهانجرمگیری تخصصی توسط دندان‌پزشک باعث حذف پلاک، کاهش التهاب لثه و از بین رفتن منبع رشد باکتری‌های بدبو می‌شود.2. درمان عفونت و التهاب لثهدر صورت عفونت، آنتی‌بیوتیک موضعی، شست‌وشوی عمقی یا جراحی لثه انجام می‌شود تا بوی دهان به‌طور کامل برطرف شود.3. استفاده از دهان‌شویه‌های ضدباکتریدهانشویههای حاوی کلرهگزیدین، زینک یا فلوراید با کاهش باکتری‌ها و کنترل پلاک، دهان را تمیز و خوشبو نگه می‌دارند. نوع بدون الکل آن‌ها بهتر است.4. تمیز کردن زبانزبان محل اصلی تجمع باکتری‌هاست. تمیز کردن روزانه‌ی آن تا ۸۰٪ بوی دهان را کاهش می‌دهد.5. نوشیدن آب کافیآب با تحریک بزاق، رشد باکتری‌ها را کاهش می‌دهد و دهان را مرطوب نگه می‌دارد.6. اصلاح رژیم غذاییکاهش مصرف سیر، پیاز، قهوه، الکل و سیگار و افزایش مصرف میوه، سبزیجات و جعفری تازه به رفع بوی دهان کمک می‌کند.7. درمان بیماری‌های زمینهایدر صورت وجود دیابت، ریفلاکس معده، عفونت سینوس یا مشکلات کلیوی، درمان بیماری اصلی باعث رفع بوی دهان می‌شود.8. توصیه‌های خانگی- غرغره آب نمک یا جوش‌شیرین: ضدباکتری طبیعی و کاهش‌دهنده التهاب.- جویدن جعفری، نعناع یا میخک: خوشبوکننده طبیعی و ضدباکتری.- نوشیدن چای سبز: دارای آنتی‌اکسیدان‌های ضدباکتری.- پرهیز از مواد غذایی بودار: مانند سیر و پیاز.- ترک سیگار و قلیان: برای افزایش بزاق و از بین رفتن بوی ماندگار دهان.9. مراقبت روزانهمسواک زدن دو بار در روز، استفاده از نخ‌دندان، تمیز کردن زبان و معاینه منظم دندان‌پزشکی، مؤثرترین راه برای پیشگیری از بازگشت بوی دهان است.
در بسیاری از موارد، بوی بد دهان به‌دلیل مشکلاتی مانند خرابی دندان، التهاب لثه یا تجمع باکتری‌ها در فضای دهان ایجاد می‌شود. درمان و ترمیم دندان‌های آسیب‌دیده و مراقبت منظم از لثه‌ها تأثیر زیادی در برطرف شدن این بو دارد. در درمانگاه شبانه‌روزی سلیم، خدمات مرتبط با سلامت دهان و دندان توسط دندان‌پزشکان مجرب و با رعایت کامل اصول بهداشتی انجام می‌شود تا طراوت و تازگی نفس شما حفظ گردد.