پروستات، غده‌ای کوچک در سیستم تناسلی مردان است که نقش مهمی در تولید مایع منی و حفظ سلامت جنسی ایفا می‌کند. با این حال، سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها در مردان است که می‌تواند تأثیرات عمیقی بر کیفیت زندگی آنها داشته باشد. تشخیص زودهنگام و آگاهی از علائم و عوامل خطر این بیماری می‌تواند به مردان کمک کند تا با آن بهتر مقابله کنند. در این مقاله از درمانگاه شبانه روزی سلیم به بررسی جوانب مختلف سرطان پروستات، از جمله علل، علائم و پیش‌آگهی آن خواهیم پرداخت.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
پروستات چیست؟ محل قرارگیری پروستات کجاست؟ سرطان پروستات چیست؟ شیوع سرطان پروستات چگونه است؟ چه چیزی باعث سرطان پروستات می شود؟آیا می‌توان از سرطان پروستات پیشگیری کرد؟ تغذیه سالم انزال منظم علائم سرطان پروستات چیست؟چگونه بفهمم سرطان پروستات دارم؟راه های درمان سرطان پروستات چیست؟نظارت هوشیارانهعمل جراحیپرتودرمانی هورمون درمانیسایر گزینه‌های درمانیچشم انداز سرطان پروستات
پروستات چیست؟ پروستات غده‌ای در دستگاه تناسلی مردان است که وظیفه تولید بخش عمده‌ای از مایع تشکیل‌دهنده منی را بر عهده دارد. این مایع به حمل و تغذیه اسپرم کمک می‌کند.
محل قرارگیری پروستات کجاست؟ پروستات درست زیر مثانه و در جلوی راست‌روده قرار گرفته است. بخش ابتدایی مجرای ادرار، که ادرار و مایع منی از طریق آن دفع می‌شوند، از داخل پروستات عبور می‌کند. اگر پروستات بزرگ شود، ممکن است این مجرا را فشرده کرده و باعث اختلال در دفع ادرار یا خروج مایع منی شود.سرطان پروستات چیست؟ سرطان پروستات نوعی تومور بدخیم است که در غده پروستات ایجاد می‌شود. این بیماری معمولاً در مردان زیر 50 سال نادر است. کارشناسان بر این باورند که بسیاری از مردان مسن در مراحل پایانی زندگی خود به نوعی با آثار این سرطان روبرو خواهند شد.شیوع سرطان پروستات چگونه است؟ مردان آفریقایی-آمریکایی بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پروستات قرار دارند و بالاترین میزان مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری نیز در بین آنها دیده می‌شود. در میان مردان آمریکایی، پس از سرطان پوست، سرطان پروستات شایع‌ترین نوع سرطان است. اما در سایر مناطق جهان، مانند آسیا، آفریقا و آمریکای لاتین، این بیماری بسیار نادرتر است.سرطان پروستات معمولاً به‌طور کندی پیشرفت می‌کند و در بسیاری از موارد تا زمانی که به مراحل پیشرفته نرسد، هیچ نشانه‌ای از خود بروز نمی‌دهد. بیشتر مردانی که به این نوع سرطان مبتلا هستند، به دلایل دیگری فوت می‌کنند و حتی بسیاری از آنها هرگز متوجه بیماری خود نمی‌شوند. بااین‌حال، زمانی که این سرطان شروع به رشد سریع کرده یا از محدوده غده پروستات فراتر رود، به یک تهدید جدی تبدیل می‌شود.در مراحل اولیه، زمانی که سرطان محدود به غده پروستات است، قابل درمان بوده و احتمال بقای بیمار بسیار بالا است. در مواردی که سرطان به بافت‌های دیگر مانند استخوان‌ها، غدد لنفاوی یا ریه‌ها گسترش یافته باشد، دیگر امکان درمان قطعی وجود ندارد، اما ممکن است برای سال‌ها کنترل شود. با پیشرفتهای گسترده در روش‌های درمانی، بسیاری از مردانی که با سرطان پروستات پیشرفته زندگی می‌کنند، می‌توانند بیش از 5 سال عمر کنند. برخی نیز زندگی عادی خود را ادامه داده و در نهایت به دلایل دیگری مانند بیماری‌های قلبی از دنیا می‌روند.
جهت دریافت نوبت از بهترین متخصصان اورولوژی درمانگاه شبانه روزی سلیم کلیک کنید.
چه چیزی باعث سرطان پروستات می شود؟سرطان پروستات عمدتاً مردان مسن را تحت تأثیر قرار می‌دهد: 80 درصد موارد، در مردان بالای 65 سال رخ می‌دهد، در حالی که کمتر از 1 درصد از مبتلایان مردانی زیر 50 سال هستند. این بیماری بیشتر در میان مردانی با سابقه خانوادگی سرطان پروستات مشاهده می‌شود.رژیم غذایی: اگرچه پزشکان هنوز علت دقیق سرطان پروستات را نمی‌دانند، اما رژیم غذایی یکی از عوامل تأثیرگذار در این زمینه شناخته شده است. به‌ویژه مصرف زیاد چربی‌های حیوانی موجود در گوشت قرمز خطر ابتلا به سرطان پروستات را افزایش می‌دهد. پخت گوشت در دماهای بالا نیز ممکن است منجر به تولید مواد سرطان‌زا شود که بر سلامت پروستات اثر منفی می‌گذارد. افزون بر این، این بیماری در کشورهایی که مصرف گوشت و محصولات لبنی رایج است، شیوع بیشتری نسبت به کشورهایی با رژیم غذایی متشکل از برنج، سویا و سبزیجات دارد.نقش هورمون‌ها نیز قابل توجه است: مصرف چربی‌های اشباع شده می‌تواند میزان تستوسترون بدن را افزایش دهد و این هورمون قادر است سرعت رشد سلول‌های سرطانی در پروستات را تشدید کند.مشاغل: علاوه بر این، برخی خطرات شغلی نیز با سرطان پروستات مرتبط هستند. تحقیقات نشان داده است که جوشکاران، تولیدکنندگان باتری، کارگران صنایع لاستیک و افرادی که به‌طور مکرر با فلز کادمیوم در تماس هستند، بیشتر از سایرین در معرض خطر قرار دارند.عدم فعالیت بدنی: این عامل نیز یکی دیگر از عوامل مهم در افزایش احتمال ابتلا به این نوع سرطان است.داروها: برخی داروها ممکن است خطر بروز سرطان پروستات را کاهش دهند. از جمله این داروها می‌توان به آسپرین، فیناستراید (پروسکار) و دوتاستراید (آوودارت) اشاره کرد.آیا می‌توان از سرطان پروستات پیشگیری کرد؟ هرچند هیچ مدرک قاطعی برای پیشگیری قطعی از سرطان پروستات وجود ندارد، اما برخی عادات سالم می‌توانند در کاهش خطر ابتلا به این بیماری مؤثر باشند.تغذیه سالم رعایت رژیم غذایی سالم که به حفظ وزن مناسب کمک کند، احتمال ابتلا به سرطان پروستات را کاهش می‌دهد. به توصیه‌های زیر توجه کنید: - غلات کامل مانند نان سبوس‌دار، ماکارونی و غلات غیرتصفیه‌شده را جایگزین فرآورده‌های غلات تصفیه‌شده کنید. - مصرف گوشت قرمز، به‌ویژه گوشت‌های فرآوری‌شده نظیر هات‌داگ و گوشت‌های صنعتی را کاهش دهید. - روزانه دست‌کم دو و نیم فنجان میوه و سبزیجات مصرف کنید. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در میوه‌ها و سبزیجات با جلوگیری از آسیب DNA در سلول‌ها، که یکی از عوامل مرتبط با سرطان است، از بدن محافظت می‌کنند. لیکوپن نیز یکی از آنتی‌اکسیدان‌هایی است که احتمالا خطر سرطان پروستات را کاهش می‌دهد و در مواد غذایی زیر یافت می‌شود: - گوجه‌فرنگی، چه خام و چه پخته - گریپ‌فروت صورتی و قرمز - هندوانه - آووکادو- سویاانزال منظم رابطه جنسی منظم و حتی انزال‌های شبانه (رویاهای خیس) ممکن است به کاهش خطر ابتلا به سرطان پروستات کمک کنند. اگرچه دلیل دقیق این ارتباط هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، کارشناسان معتقدند که انزال مکرر می‌تواند با دفع مواد تحریک‌کننده بالقوه از پروستات، نقش محافظتی داشته باشد.
علائم سرطان پروستات چیست؟
علائم سرطان پروستات عبارتند از:- مشکل در شروع ادرار کردن - جریان ادرار ضعیف یا منقطع - نیاز مکرر به ادرار کردن، به ویژه در شب - احساس عدم تخلیه کامل مثانه - تجربه درد یا سوزش هنگام ادرار - مشاهده خون در ادرار یا مایع منی - درد مداوم در ناحیه کمر، لگن یا اطراف لگن - درد هنگام انزال اگر با هر یک از این علائم مواجه هستید، توصیه می‌شود برای بررسی و تشخیص دقیق به پزشک مراجعه کنید.چگونه بفهمم سرطان پروستات دارم؟برای تشخیص سرطان پروستات، پزشکان از دو آزمایش اصلی استفاده می‌کنند: معاینه دیجیتال مقعد (DRE) و آزمایش خون PSAآزمایش PSA میزان آنتی‌ژن اختصاصی پروستات را در خون بررسی می‌کند. نظرات در مورد اینکه چه کسانی و در چه زمانی باید این آزمایش را انجام دهند، متفاوت است:- مردان بالای 50 سال باید به طور منظم آزمایش‌های تشخیصی را انجام دهند.- مردان با سابقه خانوادگی سرطان پروستات ممکن است نیاز به شروع آزمایش‌ها در سنین پایین‌تر (مثلاً 40 سالگی) داشته باشند. در صورت ابتلا به سرطان پروستات، سطح PSA خون افزایش می‌یابد و همین ویژگی آن را به ابزاری ارزشمند برای شناسایی سرطان پروستات در مراحل اولیه تبدیل می‌کند. با این حال، افزایش سطح PSA می‌تواند دلایل دیگری از جمله عفونت، التهاب یا بزرگ شدن پروستات نیز داشته باشد.پیش از انجام این آزمایش، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. بالا بودن PSA لزوماً به معنای وجود سرطان نیست و سطح نرمال PSA نیز نمی‌تواند به طور قطعی از عدم وجود سرطان خبر دهد.اگر سطح PSA بالا باشد یا نسبت به آزمایش قبلی افزایش پیدا کرده باشد، پزشک ممکن است با استفاده از یک پروب کوچک سونوگرافی که در رکتوم قرار می‌گیرد (سونوگرافی ترانس‌رکتال)، بیوپسی از غده پروستات انجام دهد. نمونه‌های بافتی به منظور بررسی سرطان آزمایش خواهند شد.در صورت تشخیص سرطان، پزشک احتمالاً تصویربرداری شکم و لگن را برای بررسی گسترش احتمالی سرطان به بیرون از پروستات توصیه می‌کند. همچنین ممکن است نیاز به انجام MRI یا اسکن استخوان باشد.در شرایطی که سطح PSA بالا باشد اما بیوپسی (نمونه برداری) وجود سرطان را تأیید نکند، آزمایش ادرار خاصی به نام PCA-3 می‌تواند برای بررسی سرطان انجام شود. این آزمایش می‌تواند نیاز به تکرار بیوپسی را در برخی موارد کاهش دهد.
راه های درمان سرطان پروستات چیست؟راههای درمان سرطان پروستات متنوع هستند و انتخاب روش مناسب بر اساس شرایط خاص بیمار انجام می‌شود. پزشک با توجه به نوع و مرحله سرطان، بهترین گزینه را تعیین می‌کند. تصمیم‌گیری در این خصوص معمولاً پیچیده است و ممکن است بیمار تمایل داشته باشد نظر یک متخصص دیگر را نیز دریافت کند. روش‌های درمانی می‌توانند شامل نظارت هوشیارانه، درمان خاص یا ترکیبی از پرتو درمانی، جراحی، هورمون‌درمانی و در موارد نادر شیمی‌درمانی باشند. انتخاب راهکار مناسب به عواملی مانند سن، وضعیت عمومی بدن بیمار و میزان پیشروی سرطان بستگی دارد. در مواردی که سرطان محدود به پروستات باشد، جراحی یا پرتو درمانی اغلب روش‌های مؤثر محسوب می‌شوند.نظارت هوشیارانهیکی از گزینه‌های رایج برای برخی بیماران، انتخاب "نظارت هوشیارانه" است. از آنجا که سرطان پروستات معمولاً رشد آهسته‌ای دارد و در بسیاری از مردان کشنده نیست، این رویکرد می‌تواند با مشورت پزشک اتخاذ شود. در این روش، بیمار تحت درمان فعال قرار نمی‌گیرد، بلکه پزشک به طور منظم وضعیت سرطان را بررسی می‌کند تا در صورت مشاهده علائم تهاجمی‌تر شدن آن، اقدامات لازم انجام شود. این گزینه معمولاً برای مردان مسن‌تر یا کسانی که بیماری‌های جدی دیگری دارند پیشنهاد می‌شود، زیرا در چنین مواردی، سرطان ممکن است آن‌قدر آهسته پیشرفت کند که تهدید قابل‌توجهی برای زندگی ایجاد نکند.عمل جراحیعمل استاندارد پروستاتکتومی رتروپوبیک رادیکال شامل برداشتن پروستات و غدد لنفاوی مجاور است. در بسیاری از موارد، جراحان قادرند غده را بدون آسیب به اعصاب مرتبط با کنترل نعوظ یا عملکرد مثانه خارج کنند. این امر منجر به کاهش قابل توجه ناتوانی جنسی و بی‌اختیاری ادرار در مقایسه با روش‌های قبلی شده است. بسته به سن بیمار و میزان جراحی لازم برای حذف کامل سرطان، تکنیک‌های حفظ اعصاب به بسیاری از مردانی که قبل از عمل عملکرد جنسی طبیعی داشتند، این امکان را می‌دهد که پس از جراحی نیز بدون نیاز به درمان‌های اضافی به این عملکرد دست یابند.پروستاتکتومی رباتیک لاپاروسکوپی یک روش جراحی پیشرفته است که با استفاده از لاپاراسکوپ و بازوهای رباتیک انجام می‌شود. این روش، در حال حاضر رایج‌ترین نوع پروستاتکتومی رادیکال محسوب می‌شود.پس از جراحی، اغلب بیماران ممکن است دچار بی‌اختیاری موقت شوند، اما معمولاً با گذر زمان کنترل کامل ادرار خود را بازیابی می‌کنند. در صورتی که بی‌اختیاری شدید باشد یا برای مدتی طولانی ادامه پیدا کند، از روش‌هایی مانند لباس زیر یکبار مصرف، تمرینات تقویتی، کاتتر کاندوم (سوند ادراری )، بیوفیدبک، گیره آلت تناسلی، ایمپلنت اطراف مجرای ادرار برای کنترل آن استفاده می‌شود.همچنین ممکن است برخی از مردان پس از جراحی یا پرتودرمانی دچار ناتوانی جنسی شوند. درمان این مشکل شامل مصرف داروهایی مانند سیلدنافیل (با نام تجاری ویاگرا)، تادالافیل (با نام تجاری سیالیس) و واردنافیل (با نام تجاری لویترا) می‌شود. از دیگر روش‌های درمانی می‌توان به آموزش تزریق بدون درد دارویی مانند کاورجکت به آلت تناسلی یا استفاده از پمپ‌های خلاء یا وکیوم اشاره کرد. درصورتی‌که این گزینه‌ها مؤثر واقع نشوند، پروتز آلت تناسلی به عنوان آخرین راه‌حل مورد استفاده قرار می‌گیرد.پرتودرمانی پرتودرمانی معمولاً به‌عنوان درمان اصلی برای سرطان پروستات در مراحلی که بیماری محدود به پروستات است، مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین می‌توان از این روش پس از جراحی برای کاهش خطر بازگشت بیماری بهره برد. در موارد پیشرفته‌تر، پرتودرمانی می‌تواند به‌عنوان روشی برای کاهش درد ناشی از گسترش سرطان به استخوان‌ها تجویز شود. از سوی دیگر، عوارضی مانند بی‌اختیاری ادرار و اختلالات عملکرد جنسی ممکن است پس از پرتودرمانی ظاهر شوند. در صورتی که سطح آنتی ژن PSA پس از جراحی افزایش یابد، ممکن است ناحیه لگن نیز تحت پرتودرمانی قرار گیرد.پرتودرمانی تعدیل‌شده با شدت (IMRT) یکی از فناوری‌های پیشرفته در این حوزه است که امکان تابش دوزهای بالاتر پرتو به پروستات را با حفظ ایمنی بیشتر برای بافت‌های اطراف فراهم می‌کند. همچنین، درمان با پرتو پروتون می‌تواند دوز بیشتری را روی پروستات متمرکز کند، اما شواهد کافی برای برتری آن نسبت به IMRT وجود ندارد. در موارد اولیه سرطان پروستات، از روشی دیگر به نام پرتودرمانی استریوتاکتیک استفاده می‌شود که فرم بسیار متمرکزی از پرتودرمانی است. هرچند مدت زمان درمان کوتاه‌تر است، اما ممکن است عوارض جانبی بیشتری داشته باشد و تاکنون نتایج بهتری نسبت به IMRT نشان نداده است.روش براکی‌تراپی یا کاشت دانه‌های رادیواکتیو نیز یکی دیگر از گزینه‌هاست. در این روش، پزشک با استفاده از هدایت سونوگرافی، دانه‌های کوچکی حاوی پرتو را مستقیماً در غده پروستات قرار می‌دهد. این دانه‌ها که اندازه‌ای مشابه دانه برنج دارند، به طور دائمی در بدن بیمار کاشته می‌شوند و پس از چند ماه غیر فعال می‌شوند. در برخی موارد، براکی‌تراپی با پرتودرمانی معمول ترکیب می‌شود. اگر ابعاد پروستات برای انجام براکی‌تراپی بیش از حد بزرگ باشد، می‌توان با استفاده از هورمون‌درمانی اندازه آن را کاهش داد و بدین ترتیب امکان انجام براکی‌تراپی را فراهم کرد.هورمون درمانیهورموندرمانی یکی از روش‌های پیشنهادی برای درمان سرطان پیشرفته پروستات است. با توجه به اینکه تستوسترون می‌تواند باعث تسریع رشد سرطان پروستات شود، این نوع درمان با فریب بدن و متوقف کردن تولید تستوسترون، به کاهش سرعت یا توقف رشد سرطان کمک می‌کند. داروهای زیر برای کاهش میزان تستوسترون تولید شده توسط بیضه‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند:گوسرلین (زولادکس) لوپرولید (الیگارد، لوپرون) لوپرولید (لوپرومر) تریپتورلین حتی در موارد پیشرفتهای که سرطان قابل درمان کامل نیست، هورمون‌درمانی می‌تواند سرطان را برای سال‌ها تحت کنترل نگه دارد. با این حال، این روش درمانی می‌تواند خطر بروز بیماری‌های قلبی را افزایش دهد. همچنین، به دلیل نازک شدن استخوان‌ها، احتمال شکستگی نیز وجود دارد. با استفاده از برخی داروها، می‌توان خطر پوکی استخوان و شکستگی را کاهش داد.تستوسترون را می‌توان از طریق جراحی و برداشتن بیضه‌ها (ارکیکتومی) یا با استفاده از هورمون‌های زنانه مانند استروژن و سایر داروهایی که تولید تستوسترون را مهار می‌کنند، از جریان خون حذف کرد. البته استروژن درمانی دیگر گزینه‌ای معمول به حساب نمی‌آید. مردان اغلب استفاده از داروهای مسدودکننده تستوسترون را ترجیح می‌دهند، چرا که این روش مؤثرتر، کم‌تهاجمی‌تر بوده و عوارض جانبی کمتری نسب به جراحی یا هورمون‌های زنانه به همراه دارد.
سایر گزینه‌های درمانیشیمیدرمانی می‌تواند برای مردانی که مبتلا به سرطان پیشرفته پروستات هستند و به هورمون‌درمانی پاسخ خوبی نمی‌دهند یا درمان موفقیت‌آمیز نبوده، مؤثر باشد. همچنین در صورت ناکارآمدی روش‌های هورمونی سنتی، ممکن است گزینه‌های هورمون‌درمانی جدیدتر مد نظر قرار گیرند.داروی آبیراترون استات )با نام تجاری (Zytiga بافت‌های بدن را از تولید تستوسترون بازمی‌دارد. آپالوتامید )با نام تجاری (Erleada و انزالوتامید )با نام تجاری (Xtandi نیز از ارسال سیگنال‌های مربوط به رشد و تقسیم سلول‌های سرطانی جلوگیری می‌کنند.داروی دارولوتامید )با نام تجاری (Nubeqa برای بیمارانی که سرطان آنها به نواحی دیگر بدن گسترش نیافته اما به درمان جراحی یا روش استاندارد محرومیت از آندروژن پاسخ نداده‌اند، تأیید شده است. این دارو برای مردانی که به دلیل کاهش تستوسترون در سطح اخته قرار دارند اما سطح PSA آنها همچنان بالا می‌رود، تجویز می‌شود. این وضعیت به عنوان سرطان پروستات مقاوم به اخته غیرمتاستاتیک شناخته می‌شود.درمان بیولوژیک یا ایمونوتراپی روشی است که با تقویت و هماهنگی سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند تا در برابر سرطان مقابله کند یا عوارض جانبی سایر روش‌ها را مدیریت کند.سونوگرافی متمرکز با شدت بالا (HIFU) از امواج صوتی پرانرژی برای تخریب بافت پروستات استفاده می‌کند. با این حال، این روش هنوز برای درمان مستقیم سرطان پروستات تأیید نشده است و تحقیقات بیشتری برای ارزیابی عملکرد موثر آن در حال انجام است.هدف اصلی از درمان سرطان پروستات، افزایش طول عمر بیمار است، به‌ویژه در افرادی که بیماری آنها زود تشخیص داده می‌شود. افراد بازمانده از این سرطان باید معاینات منظم انجام دهند و سطح PSA و تستوسترون آنها به دقت پایش شود.چشم انداز سرطان پروستات چشم‌انداز سرطان پروستات به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله مرحله بیماری، نوع سرطان و سلامت کلی بیمار. به طور کلی، این بیماری دارای پیش‌آگهی خوبی است، به ویژه اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود. در ادامه نکات کلیدی درباره چشم‌انداز سرطان پروستات آورده شده است:نرخ‌های بقا: - ۵ سال: حدود ۹۹٪ - ۱۰ سال: ۹۸٪ - ۱۵ سال یا بیشتر: ۹۶٪در انتها تشخیص و درمان زودهنگام می‌تواند به طرز چشمگیری شانس بقا و کیفیت زندگی را افزایش دهد. به طور کلی، اگر سرطان پروستات به موقع تشخیص داده شود و درمان‌های مناسب انجام شود، بسیاری از مردان می‌توانند زندگی طولانی و با کیفیتی داشته باشند.
سرطان پروستات یکی از شایع‌ترین انواع سرطان‌ها در مردان است و تشخیص زودهنگام آن می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر روند درمان و بهبود کیفیت زندگی بیماران داشته باشد. اگر شما یا یکی از عزیزانتان علائم مشکوکی دارید یا نگران سلامت خود هستید، توصیه می‌کنیم با پزشکان متخصص ما در درمانگاه شبانه روزی سلیم مشورت کنید.