افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی است که می‌تواند بر کیفیت زندگی افراد تأثیر بسزایی بگذارد. این وضعیت با احساس غم، ناامیدی، و کاهش انرژی همراه است و ممکن است منجر به مشکلات جسمی و اجتماعی شود. عوامل مختلفی مانند ژنتیک، محیط، و استرس می‌توانند در بروز افسردگی نقش داشته باشند. درمان افسردگی معمولاً شامل مشاوره روان‌شناختی، داروها و تغییرات در سبک زندگی است. شناسایی زودهنگام و دریافت کمک مناسب می‌تواند به بهبود وضعیت فرد کمک کند و به او اجازه دهد تا به زندگی شاداب‌تری بازگردد.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
افسردگی چیست؟آیا افسردگی قابل درمان است؟علائم افسردگی افسردگی در کودکانافسردگی در نوجوانانعلل افسردگی انواع افسردگیچه بیماری‌هایی می‌توانند همراه با افسردگی رخ دهند؟افسردگی و خطر خودکشیدرمان افسردگی
افسردگی چیست؟
افسردگی، که به اختلال افسردگی اساسی نیز شناخته می‌شود، نوعی اختلال خلقی است که باعث ایجاد احساس غم، اندوه مداوم یا بی‌علاقگی به جنبه‌های مختلف زندگی می‌شود.اگرچه بیشتر افراد گاهی احساس غم یا ناراحتی را تجربه می‌کنند - که واکنشی طبیعی به بحران‌ها یا فقدان‌های زندگی است- اما زمانی که این احساسات شدید شوند و شامل حالاتی همچون ناامیدی، بی‌ارزشی و درماندگی باشند و بیش از چند روز یا هفته ادامه پیدا کنند، ممکن است نشانه‌ای از افسردگی بالینی باشد؛ یک اختلال پزشکی قابل درمان.
آیا افسردگی قابل درمان است؟هرچند افسردگی ممکن است به طور کامل از بین نرود، اما علائم آن غالباً با گذر زمان کاهش می‌یابند. با این وجود، با دریافت مراقبت‌های مناسب و پیگیری درمان، می‌توانید بهبود یافته و زندگی طولانی و سالمی را تجربه کنید.
علائم افسردگی بر اساس راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5)، اگر حداقل پنج مورد از علائم زیر را به مدت حداقل دو هفته تجربه کنید، ممکن است دچار افسردگی باشید:- احساس افسردگی در بیشتر ساعات روز، خصوصاً در صبح‌ها - تجربه خستگی یا کمبود انرژی تقریباً به صورت روزانه - حس بی‌ارزشی یا گناه تقریباً هر روز - احساس ناامیدی یا بدبینی - دشواری در تمرکز، به‌خاطرسپردن جزئیات یا تصمیم‌گیری - مشکلات خواب، نظیر بی‌خوابی یا خواب بیش از حد، که تقریباً هر روز رخ می‌دهد - کاهش یا فقدان علاقه و لذت از فعالیت‌های روزمره - فکر مکرر به مرگ یا خودکشی (بیش از صرفاً ترس از مرگ) - احساس بی‌قراری یا کندی روانی ـ حرکتی - تغییرات وزنی قابل توجه، چه کاهش و چه افزایش همچنین ممکن است:- بدخلقی و بی‌قراری را تجربه کنید - احساس کنید که زندگی برایتان شادی‌آور نیست - دچار پرخوری شوید یا برعکس، اشتهای خود را از دست بدهید - با دردهای جسمانی، کوفتگی، سردرد، گرفتگی عضلات، یا مشکلات گوارشی مواجه شوید که به‌راحتی درمان‌پذیر نیستند یا بهبودی کامل پیدا نمی‌کنند - احساسی از غم، اضطراب یا بی‌معنایی داشته باشید هرچند این علائم شایع هستند، اما افراد مبتلا به افسردگی همیشه تجربیات مشابهی ندارند. شدت، دفعات بروز و مدت‌زمان ماندگاری این نشانه‌ها می‌تواند از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد.علائم ممکن است در قالب الگوهایی خاص ظاهر شوند؛ برای نمونه، برخی افراد افسردگی مرتبط با تغییر فصل‌ها را تجربه می‌کنند (این وضعیت پیشتر با عنوان اختلال عاطفی فصلی شناخته می‌شد).بروز نشانه‌های جسمی در افراد مبتلا به افسردگی امری معمول است. این نشانه‌ها می‌توانند شامل درد مفاصل، کمردرد، مشکلات گوارشی، اختلالات خواب، و تغییر در اشتها باشند. همچنین ممکن است حرکت‌ها و گفتارتان با کندی همراه باشد. علت چنین حالتی آن است که مواد شیمیایی مغز نظیر سروتونین و نوراپی‌نفرین، که در افسردگی نقش دارند، نه‌تنها بر خلق‌وخو بلکه بر احساس درد نیز تأثیرگذار هستند.افسردگی در کودکانافسردگی در کودکان با ناراحتی‌های معمولی و احساسات گذرایی که اکثر کودکان تجربه می‌کنند، تفاوت دارد. اگر فرزند شما گاهی اوقات احساس غمگینی می‌کند، این به معنای افسردگی نیست. اما اگر این غم و اندوه مداوم باشد و ادامه پیدا کند، ممکن است نشان‌دهنده بروز افسردگی باشد. همچنین رفتارهای مخربی که بر فعالیت‌های اجتماعی، علایق شخصی، تکالیف مدرسه یا زندگی خانوادگی تأثیر می‌گذارند، می‌توانند علامتی از وجود مشکل باشند.افسردگی در نوجوانانافسردگی در نوجوانان نیز یک موضوع مهم است. بسیاری از نوجوانان دوران‌هایی از ناراحتی یا بدخلقی را تجربه می‌کنند، اما زمانی که این حالت برای بیش از دو هفته طول بکشد و همراه با علائم دیگری از افسردگی باشد، نیاز به توجه جدی دارد. نشانه‌هایی همچون کناره‌گیری از دوستان و خانواده، افت عملکرد تحصیلی یا روی آوردن به مصرف الکل و مواد مخدر باید مورد بررسی قرار گیرد. در چنین شرایطی، مشورت با پزشک ضروری است تا مشخص شود آیا نوجوان شما دچار افسردگی شده است یا خیر. خوشبختانه، درمان‌های موثری وجود دارد که می‌تواند به نوجوانان کمک کند تا این دوره را پشت سر گذاشته و بر افسردگی غلبه کنند.
علل افسردگی پزشکان تاکنون نتوانسته‌اند علت دقیق افسردگی را شناسایی کنند، اما معتقدند که این وضعیت می‌تواند نتیجه‌ای از ترکیب عوامل مختلف باشد، از جمله: - ساختار مغز: تحقیقات نشان می‌دهد که افراد مبتلا به افسردگی ممکن است از نظر ساختار فیزیکی مغز با دیگران تفاوت داشته باشند. - شیمی مغز: انتقال‌دهنده‌های عصبی که نقش کلیدی در تنظیم خلق‌وخو دارند، ممکن است در افراد افسرده به درستی عمل نکنند، که این موضوع تاثیر مستقیمی بر احساسات فرد می‌گذارد. - هورمون‌ها: تغییرات هورمونی ناشی از مواردی مانند بارداری، مشکلات پس از زایمان، اختلالات تیروئیدی، یائسگی یا عوامل دیگر می‌تواند به بروز علائم افسردگی منجر شود. - ژنتیک: هرچند هنوز ژن خاصی که مسئول افسردگی باشد شناسایی نشده، اما اگر یکی از بستگان نزدیک شما به این بیماری مبتلا باشد، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد.
انواع افسردگیانواع مختلفی از اختلالات افسردگی وجود دارند که پزشکان قادر به تشخیص آنها هستند، از جمله:- افسردگی اساسی (تک‌قطبی) - اختلال افسردگی مداوم یا دیستیمیا، حالتی که افسردگی به مدت حداقل دو سال ادامه دارد - اختلال بی‌نظمی خلقی مخرب که بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود و شامل بدخلقی شدید، عصبانیت مداوم، و طغیان‌های احساسی فراتر از حد طبیعی برای سن آنها است- اختلال ملال پیش از قاعدگی که در آن زنان پیش از دوره قاعدگی با مشکلات خلقی شدید روبرو می‌شوند، شدیدتر از علائم معمول سندرم پیش از قاعدگی (PMS) - اختلال خلقی ناشی از مواد که علائم افسردگی هنگام مصرف یا ترک مواد مخدر یا الکل ظاهر می‌شوند - اختلال افسردگی مرتبط با سایر بیماری‌های جسمی - سایر اختلالات افسردگی، مانند افسردگی خفیفافسردگی ممکن است همراه با ویژگی‌های خاص دیگری ظاهر شود، از جمله:- پریشانی اضطرابی: نگرانی شدید درباره اتفاقات آینده یا از دست دادن کنترل بر اوضاع.- ویژگی‌های ترکیبی: تجربه هم‌زمان افسردگی و شیدایی، مانند دوره‌هایی با انرژی بالا، پرحرفی و اعتمادبه‌نفس زیاد.- ویژگی‌های غیرمعمول: احساس بهبود پس از رویدادهای خوشحال‌کننده در عین حال تجربه افزایش اشتها، نیاز زیاد به خواب و حساسیت به طرد شدن.- ویژگی‌های روان‌پریشی: باور به مسائل یا دیدن و شنیدن چیزهایی که وجود خارجی ندارند.- کاتاتونی: عدم توانایی در حرکت طبیعی بدن، شامل بی‌حرکتی کامل یا حرکات غیرارادی.- افسردگی پس از زایمان: شروع علائم در دوران بارداری یا پس از زایمان.- الگوی فصلی: تشدید علائم با تغییر فصل‌ها، به خصوص در ماه‌های سردتر و کم‌نور‌تر.چه بیماری‌هایی می‌توانند همراه با افسردگی رخ دهند؟عموماً افراد مبتلا به افسردگی ممکن است دچار مشکلات پزشکی یا روانی دیگری نیز باشند، از جمله اضطراب، اختلال وسواس فکری-عملی، اختلال هراس، انواع فوبیا، سوءمصرف مواد، یا اختلالات خوردن. اگر شما یا یکی از عزیزانتان با علائم افسردگی یا سایر بیماری‌های روانی روبرو هستید، توصیه می‌شود با یک پزشک یا متخصص سلامت روان مشورت کنید. درمان‌های مناسب می‌توانند تأثیر مثبتی داشته باشند و به بهبود وضعیت کمک کنند.افسردگی و خطر خودکشیهرگونه فکر یا صحبت درباره آسیب به خود باید کاملاً جدی گرفته شود. همچنین، ارتباط سریع با یک متخصص سلامت روان برای حمایت و ارزیابی حیاتی است. برخی از علائم هشداردهنده شامل موارد زیر می‌شوند:- فکر کردن یا صحبت درباره مرگ یا خودکشی- تمایل یا صحبت درباره خودآزاری یا آسیب به دیگران- رفتارهای پرخاشگرانه یا تکانشیاگر فرزند شما، چه کودک باشد چه نوجوان، مصرف داروهای ضد افسردگی را آغاز کرده است، لازم است دقت بیشتری به علائم او داشته باشید. در برخی موارد، افراد زیر ۲۵ سال ممکن است در هفته‌های ابتدایی شروع درمان یا تغییر دوز دارو، افکار مرتبط با خودکشی بیشتری تجربه کنند.راه‌های تشخیص افسردگی شامل موارد زیر است:- معاینه فیزیکی: پزشک وضعیت سلامت عمومی شما را بررسی می‌کند تا ببیند آیا عامل جسمی خاصی در میان است که ممکن است به علائم شما مرتبط باشد.- آزمایش‌های آزمایشگاهی: برای مثال، ممکن است آزمایش خون جهت بررسی سطح هورمون‌ها یا سایر عوامل بیولوژیکی انجام شود.- ارزیابی روانپزشکی: پزشک با تمرکز بر سلامت روان شما، درباره افکار، احساسات، و الگوهای رفتاری‌تان پرسش می‌کند. همچنین ممکن است از شما بخواهد پرسشنامه‌ای مرتبط پر کنید.- راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5): این راهنما که توسط انجمن روانپزشکی آمریکا تهیه شده، معیارهای تشخیص افسردگی را توضیح داده است. پزشک می‌تواند علائم شما را با این معیارها مقایسه کند تا تشخیص دهد آیا با استانداردهای ذکر شده مطابقت دارید یا خیر.
درمان افسردگیدرمان افسردگی زمانی آغاز می‌شود که فرد یا اطرافیانش متوجه علائم شوند و برای رسیدگی به آنها با پزشک مشورت کنند. پزشک می‌تواند وضعیت را ارزیابی کرده، درمان مناسب را ارائه دهد یا بیمار را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهد.نوع درمان به شدت و نوع علائم بستگی دارد و ممکن است ترکیبی از روش‌های زیر ضروری باشد:دارو: داروهای ضد افسردگی، اغلب همراه با روان‌درمانی، برای بسیاری از افراد مبتلا به افسردگی مفید هستند. انواع مختلفی از این داروها وجود دارد و ممکن است نیاز به آزمون چندین نوع داشته باشید تا مؤثرترین گزینه شناسایی شود. برخی افراد ممکن است به ترکیبی از داروها یا داروهای مکمل، نظیر تثبیت‌کننده‌های خلق و خو، ضد اضطراب‌ها یا محرک‌ها، نیاز پیدا کنند.روان‌درمانی: گفتگو با متخصص سلامت روان می‌تواند تأثیر چشمگیری در کاهش علائم داشته باشد. روش‌هایی مانند درمان شناختی-رفتاری (CBT) یا گفتار درمانی معمولاً برای بهبود وضعیت پیشنهاد می‌شوند.درمان در بیمارستان یا مرکز خاص: در موارد شدید، زمانی که افسردگی مانع از مراقبت فرد از خود شود یا خطر آسیب به خود یا دیگران وجود داشته باشد، ممکن است بستری شدن در بیمارستان یا مراکز درمانی تخصصی ضروری باشد.درمان با تشنج الکتریکی (ECT): این روش شامل عبور جریان‌های الکتریکی از مغز است تا عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی بهبود یابد. استفاده از این روش معمولاً زمانی انجام می‌شود که سایر درمان‌ها، مانند داروها، بی‌اثر باشند یا منع مصرف داشته باشند.تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS) : این شیوه زمانی پیشنهاد می‌شود که داروهای ضد افسردگی کارساز نباشند. در این روش، پالس‌های مغناطیسی به کمک یک سیم‌پیچ به مغز فرستاده می‌شوند تا سلول‌های تنظیم‌کننده خلق‌وخو تحریک شوند.انتخاب روش مناسب بستگی به شرایط فردی دارد و بهتر است فرآیند درمان تحت نظر پزشک و با توجه به توصیه‌های او انجام شود.