آپاندیسیت یا التهاب آپاندیس، یکی از شایع‌ترین اورژانس‌های جراحی در جهان است. این بیماری معمولاً به دلیل انسداد درون آپاندیس ایجاد می‌شود که می‌تواند ناشی از عفونت، تجمع مدفوع، یا رشد غیرطبیعی بافت باشد. علائم اصلی آپاندیسیت شامل درد شدید در ناحیه پایین راست شکم، تب، و تهوع است. تشخیص به موقع و درمان مناسب این بیماری برای جلوگیری از عوارض جدی مانند پارگی آپاندیس و عفونت‌های شدید حیاتی است.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
آپاندیسیت چیست؟انواع آپاندیسیتمحل آپاندیسدلایل آپاندیسیت چیست؟شرایط مؤثر بر ایجاد آپاندیسیتعلائم آپاندیسیتآپاندیسیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟درمان آپاندیسیتفرایند آپاندکتومی روشهای اصلی آپاندکتومی عوارض آپاندیسیتپیشگیری از آپاندیسیت نکات کلیدی پرسش‌های رایج درباره آپاندیسیت
آپاندیسیت چیست؟
آپاندیسیت به معنای التهاب آپاندیس است و یک وضعیت اورژانسی پزشکی محسوب می‌شود که تقریباً همیشه نیازمند جراحی فوری برای برداشتن آپاندیس است. خوشبختانه، زندگی بدون آپاندیس امکان‌پذیر بوده و افراد می‌توانند بدون آن به‌خوبی زندگی کنند. در این مقاله از درمانگاه شبانه روزی سلیم، به بررسی علل، علائم، و روشهای درمان آپاندیسیت خواهیم پرداخت.
انواع آپاندیسیتآپاندیسیت حاد: این نوع رایج‌ترین شکل آپاندیسیت است. علائم آن به‌طور ناگهانی آغاز شده و در عرض چند ساعت به سرعت تشدید می‌شوند.آپاندیسیت مزمن: در این نوع، آپاندیس دچار التهاب است اما معمولاً به صورت تدریجی و بدون تشدید سریع رخ می‌دهد. گرچه علائم آن اغلب خفیف‌تر هستند، ممکن است درد به‌صورت متناوب و در بازه‌های زمانی چند هفته، چند ماه یا حتی چند سال بازگردد. تشخیص این نوع از آپاندیسیت دشوارتر بوده زیرا اطلاعات کمتری درباره آن در دسترس پزشکان است.
محل آپاندیسآپاندیس لوله‌ای بافتی به طول حدود 3.5 اینچ است که از روده بزرگ در قسمت پایین سمت راست شکم شما منشعب می‌شود. این اندام بافت خاصی دارد که قادر به تولید آنتی‌بادی است، اما هنوز عملکرد دقیق آن به طور کامل مشخص نیست.دلایل آپاندیسیت چیست؟در ایالات متحده، از هر 20 نفر، یک نفر در طول زندگی خود با آپاندیسیت مواجه می‌شود. این بیماری در همه سنین امکان بروز دارد، اما در کودکان زیر دو سال نادر است. بیشترین شیوع آپاندیسیت در بین افراد 10 تا 30 سال و کسانی که در بدو تولد جنسیت مردانه داشتند دیده می‌شود. همچنین، اگر در خانواده شما سابقه ابتلا وجود داشته باشد، احتمال وقوع آن افزایش می‌یابد. گرچه آپاندیسیت مستقیماً ارثی نیست، عوامل ژنتیکی می‌توانند خطر ابتلا را بیشتر کنند .آپاندیسیت زمانی رخ می‌دهد که دهانه آپاندیس مسدود شود. این انسداد معمولاً به دلیل عواملی مانند تجمع مدفوع، وجود جسم خارجی یا سرطان ایجاد می‌شود. گاهی این انسداد ناشی از عفونت است، چون آپاندیس در واکنش به عفونت‌ها ممکن است متورم شود.شرایط مؤثر بر ایجاد آپاندیسیت 1. سنگ آپاندیس: مدفوع خشک شده ممکن است به سنگ‌های سخت تبدیل و در دهانه آپاندیس گیر کند. این سنگ‌ها باعث به دام افتادن باکتری‌ها درون آپاندیس شده و التهاب ایجاد می‌کنند.2. هایپرپلازی لنفاوی: سیستم لنفاوی که بخشی از سیستم ایمنی بدن است، مایعات را تنظیم کرده و باکتری‌ها را فیلتر می‌کند. در این شرایط، غدد لنفاوی در واکنش به عفونت یا ویروس شروع به تولید بیش از حد سلول‌های ایمنی می‌کنند. این تغییر ممکن است باعث تورم در آپاندیس شده و نهایتاً انسداد و عفونت ایجاد کند.3. کولیت: التهاب روده بزرگ می‌تواند به صورت غیرمستقیم بر آپاندیس اثر بگذارد، چه از طریق انتشار عفونت و چه به دلیل تحریکات.4. تومورها: اگرچه نادر است، تومورها نیز ممکن است در داخل آپاندیس رشد کرده و موجب بروز آپاندیسیت شوند.5. انگل‌ها: مسدود شدن یا انسداد جزئی دهانه آپاندیس توسط انگل‌ها نیز احتمال التهاب و آپاندیسیت را بالا می‌برد.6. فیبروز کیستیک: برخی افراد مبتلا به فیبروز کیستیک دارای آپاندیس بزرگی هستند که این موضوع ممکن است خطر ابتلا به آپاندیسیت را در آن‌ها افزایش دهد.
علائم آپاندیسیتعلائم آپاندیسیت به طور معمول شامل موارد زیر است: درد در قسمت پایین سمت راست شکم یا نزدیک ناف که به تدریج به قسمت پایین شکم منتقل می‌شود و اغلب اولین علامت محسوب می‌شود. مکان درد ممکن است در افراد مختلف متفاوت باشد، بسته به موقعیت آپاندیس در بدن. برای مثال، اگر آپاندیس شما پشت روده بزرگ قرار داشته باشد، ممکن است درد را در نزدیکی ناحیه لگن تجربه کنید. در زمان بارداری، این درد می‌تواند در بخش بالایی شکم شروع شود، زیرا آپاندیس ممکن است در طول بارداری جابه‌جا شود. از دست دادن اشتها، تهوع و استفراغ که ممکن است همزمان با شروع درد شکم اتفاق بیافتند، همچنین تورم شکم، تب بین 37 تا 39 درجه سانتیگراد و ناتوانی در دفع گاز از دیگر نشانه‌ها هستند.علائم کمتر شایع آپاندیسیت عبارتند از:درد مبهم یا شدید در بخش‌های مختلف شکم، کمر یا اطراف آن، ادرار دردناک یا دشوار، بروز استفراغ قبل از ظهور درد شکم، گرفتگی‌های شدید، و مشکلات گوارشی شامل یبوست یا اسهال همراه با گاز.در دوران بارداری، برخی نشانه‌های خاص دیگری نیز ممکن است مشاهده شود، از جمله: رفلکس اسید یا سوء هاضمه، احساس درد در ناحیه لگن، درد در زیر قفسه سینه یا هنگام ادرار کردن.در صورت مشاهده هر یک از این علائم، لازم است فوراً به پزشک مراجعه کنید. آپاندیسیت حاد می‌تواند ناگهانی آغاز شود و طی 24 ساعت پیشرفت کند. تشخیص زودهنگام و درمان مناسب بسیار حیاتی است. از خوردن غذا، نوشیدن مایعات یا مصرف داروهای مسکن، آنتی‌اسیدها، ملین‌ها و یا استفاده از پد گرم‌کننده خودداری کنید تا علائم تشدید نشود.آپاندیسیت چگونه تشخیص داده می‌شود؟آپاندیسیت معمولاً تشخیص آسانی ندارد، زیرا علائم آن می‌تواند نامشخص باشد یا با علائم بیماری‌های دیگر مانند مشکلات کیسه صفرا، عفونت‌های مجاری ادراری، بیماری کرون، گاستریت، سنگ کلیه، عفونت‌های روده و اختلالات تخمدان شباهت داشته باشد. برای تشخیص دقیق‌تر آپاندیسیت، پزشکان ممکن است از این روش‌ها و آزمایش‌ها استفاده کنند:- معاینه فیزیکی شکم برای شناسایی نشانه‌های التهاب- آزمایش ادرار جهت رد احتمال عفونت‌های مجاری ادراری- معاینه رکتوم- آزمایش خون برای تشخیص وجود عفونت در بدن- سی تی اسکن به‌عنوان دقیق‌ترین روش تشخیصی- سونوگرافی- آزمایش بارداری و سونوگرافی برای رد احتمال بارداری خارج از رحم، که وضعیتی غیرعادی است و نمی‌تواند به طور طبیعی ادامه یابد- معاینه لگن برای بررسی اختلالاتی مانند بیماری التهابی لگن، کیست تخمدان یا مشکلات دیگر مرتبط با اندام‌های تولیدمثلدرمان آپاندیسیتدرمان آپاندیسیت معمولاً به عنوان یک وضعیت اورژانسی در نظر گرفته می‌شود و جراحی به نام آپاندکتومی، که شامل برداشتن آپاندیس است، راهکار استاندارد برای بیشتر موارد آپاندیسیت محسوب می‌شود.به طور کلی، اگر پزشک مشکوک به آپاندیسیت شود، برای پیشگیری از پارگی سریعاً اقدام به برداشتن آن می‌کند. در صورتی که بیمار با آبسه مواجه باشد، ممکن است دو مرحله درمان صورت گیرد: مرحله اول برای تخلیه چرک و مایع آبسه، و مرحله دوم برای برداشتن آپاندیس. با این حال، برخی تحقیقات بیانگر آن است که در موارد خاص، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان آپاندیسیت حاد ممکن است جایگزینی برای جراحی باشد و از انجام آن جلوگیری کند.
فرایند آپاندکتومی پیش از برداشتن آپاندیس، بیمار به منظور مقابله با عفونت، آنتی‌بیوتیک دریافت خواهد کرد. معمولاً این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود، بدین معنا که بیمار در طول عمل خواب خواهد بود. به علاوه، توصیه می‌شود هشت ساعت قبل از جراحی غذا یا نوشیدنی مصرف نشود، اگرچه مایعات از طریق تزریق وریدی تأمین می‌گردد.
روشهای اصلی آپاندکتومی لاپاراسکوپیلاپاراسکوپی به دلیل سرعت در بهبودی، یکی از متداول‌ترین روشهای انجام آپاندکتومی به شمار می‌رود. در این روش، جراح با استفاده از یک لوله شکم شما را با گاز پر می‌کند تا دید واضح‌تری به آپاندیس داشته باشد. سپس از طریق برشی حدود 4 اینچ یا با کمک ابزاری نازک به نام لاپاراسکوپ که مانند تلسکوپ امکان مشاهده داخل شکم را فراهم می‌کند، آپاندیس را خارج می‌کند. در صورتی که فرد دچار پریتونیت باشد، جراح ضمن تمیز کردن شکم، چرک را نیز تخلیه خواهد کرد. برای بستن برش‌ها از بخیه‌های جذبی یا معمولی استفاده می‌شود. اگر از بخیه‌های معمولی استفاده شود، لازم است بین 7 تا 10 روز پس از جراحی به پزشک برای کشیدن بخیه مراجعه کنید. در صورت عدم وجود عوارض، معمولا بیمار ظرف 24 ساعت از بیمارستان ترخیص می‌شود.
جراحی بازدر صورتی که آپاندیس شما پیش از جراحی پاره شده باشد، یا سابقه عمل باز شکم داشته باشید، پزشک برشی بزرگ‌تر در سمت راست پایین شکم ایجاد می‌کند. در طی این روش، پس از باز کردن ناحیه شکم، جراح آپاندیس را جدا کرده و با بخیه‌ها آن را خارج می‌کند. در شرایطی که آپاندیس پاره شده باشد، ممکن است شکم با محلول نمکی شسته شود. سپس برش با بخیه بسته می‌شود و در بعضی موارد، لوله کوچکی برای تخلیه مایعات اضافی قرار داده می‌شود. اگر به پریتونیت مبتلا باشید، ممکن است جراح نیاز داشته باشد تا برشی در ناحیه میانی شکم ایجاد کند. روند بهبودی به‌گونه‌ای است که ممکن است تا یک هفته برای ترخیص از بیمارستان زمان نیاز باشد.بعد از جراحی، احتمال دارد مسکن‌ها از طریق تزریق وریدی برای کاهش درد تجویز شوند. چند ساعت پس از عمل می‌توانید مایعات بنوشید و به تدریج مصرف غذاهای جامد را آغاز کنید. حدود ۱۲ ساعت پس از جراحی، قادر خواهید بود از تخت بلند شده و حرکت کنید. اندکی درد و کبودی در اطراف محل برش طبیعی است. اگر لاپاراسکوپی انجام شده باشد، ممکن است در شانه‌های خود احساس درد داشته باشید یا به دلیل گازی که در حین عمل وارد شکم شده است، دچار نفخ گردید. برای کنترل درد، می‌توان از مسکن‌های بدون نسخه نیز استفاده کرد. توجه به تمیز و خشک نگه داشتن محل برش در طول دوره بهبودی اهمیت ویژه‌ای دارد.برای بهبودی بهتر، فعالیت‌های خود را پس از لاپاراسکوپی به مدت ۳ تا ۵ روز و پس از جراحی باز به مدت ۱۰ تا ۱۴ روز محدود کنید. در صورتی که نیاز به سرفه دارید، با قرار دادن یک بالش بر روی شکم و فشار ملایم می‌توانید از محل جراحی محافظت کنید. فعالیت‌های خود را به تدریج افزایش دهید؛ از پیاده‌روی‌های کوتاه شروع کنید و هر زمان که نیاز بود، استراحت کنید. معمولاً می‌توانید ظرف ۲ تا ۳ هفته به روال عادی خود برگردید، اما در صورت انجام جراحی باز، برای مدت ۴ تا ۶ هفته از انجام فعالیت‌های شدید پرهیز کنید.بعد از عمل آپاندکتومی، در صورت بروز علائم زیر فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:- استفراغ مداوم یا کنترل‌ناپذیر - افزایش درد در ناحیه شکم - سرگیجه یا احساس ضعف - مشاهده خون در استفراغ یا ادرار - تشدید درد و قرمزی اطراف محل برش جراحی - تب - وجود ترشح چرکی در اطراف زخمعوارض آپاندیسیتعوارض آپاندیسیت می‌توانند در صورت عدم درمان به مشکلات جدی منجر شوند. هنگامی که آپاندیس ملتهب شده و درمان نشود، ممکن است پاره شود و باکتری‌ها و مواد زائد را به داخل حفره شکم وارد کند. این حفره شامل ارگان‌هایی نظیر کبد، معده و روده‌ها است. چنین وضعیتی می‌تواند به پریتونیت منجر شود که نوعی عفونت خطرناک در پوشش حفره شکم محسوب می‌شود. اگر این عفونت به موقع درمان نشود، می‌تواند کشنده باشد. درمان معمولاً شامل مصرف آنتی‌بیوتیک قوی و جراحی برای تخلیه چرک است.در برخی موارد، پاره شدن آپاندیس ممکن است موجب تشکیل آبسه، یا همان تجمع چرک، شود. پزشکان معمولاً این آبسه را تخلیه کرده و همزمان آپاندیس طی جراحی برداشته می‌شود.التهاب ناشی از آپاندیسیت همچنین می‌تواند به ایجاد ایلئوس منجر شود. در این وضعیت، روده‌ها دیگر قادر به انقباض نیستند و حرکت غذا در دستگاه گوارش متوقف می‌شود. ایلئوس موقتی بوده اما اغلب باعث علائمی مانند یبوست، نفخ و گاز معده می‌شود.یکی دیگر از عوارض نادر آپاندیسیت فیستول است. فیستول مجرایی غیرطبیعی میان دو بخش از بدن است که نباید به یکدیگر متصل باشند. در آپاندیسیت، فیستول ممکن است به روده‌ها مرتبط باشد و معمولاً برای درمان آن نیاز به جراحی وجود دارد.سایر عوارض احتمالی آپاندیسیت شامل انسداد روده کوچک (که مانع عبور غذا و مایعات می‌شود)، عفونت در محل جراحی و حتی سقط جنین برای زنان باردار است. توجه سریع و درمان به‌موقع نقشی کلیدی در پیشگیری از این مسائل دارد.پیشگیری از آپاندیسیت راه مشخصی برای پیشگیری از آپاندیسیت وجود ندارد. با این حال، مصرف غذاهای حاوی فیبر بالا مانند میوه‌ها و سبزیجات تازه ممکن است خطر آن را کاهش دهد. نکات کلیدی آپاندیسیت یک وضعیت اورژانسی است که معمولاً به جراحی برای برداشتن آپاندیس نیاز دارد. خوشبختانه، نبود آپاندیس تاثیری منفی بر سلامتی ندارد. تشخیص و درمان به‌موقع برای جلوگیری از عوارض بسیار حائز اهمیت است. در صورت مشکوک بودن به آپاندیسیت، فوراً باید به پزشک مراجعه کرد. پرسش‌های رایج درباره آپاندیسیت چه عواملی باعث آپاندیسیت می‌شوند؟ عفونت‌هایی ناشی از ویروس‌ها، باکتری‌ها یا انگل‌ها در دستگاه گوارش می‌توانند منجر به آپاندیسیت شوند. انسداد دهانه آپاندیس توسط مدفوع نیز یکی از دلایل شایع این بیماری است. آیا آپاندیسیت می‌تواند به خودی خود رفع شود؟ در موارد نادر، آپاندیسیت ممکن است خودبه‌خود بهبود یابد. با این حال، در صورت داشتن علائم این بیماری، حتی اگر درد کاهش یابد، باید حتماً به پزشک مراجعه کرد. آپاندیسیت چقدر سریع پیشرفت می‌کند؟ علائم معمولاً در 24 ساعت اول ظاهر می‌شوند و به سرعت شدت می‌گیرند. اگر آپاندیسیت درمان نشود، ممکن است طی 48 تا 72 ساعت پاره شود. چگونه می‌توان آپاندیسیت را در خانه بررسی کرد؟ اگر با دراز کشیدن به پهلوی چپ و باز کردن یا چرخاندن لگن به راست درد شکم تشدید می‌شود، احتمال وجود آپاندیسیت وجود دارد. آیا غذاهایی هستند که باعث آپاندیسیت شوند؟ موارد نادری گزارش شده که دانه‌ها یا آجیل‌های هضم نشده باعث آپاندیسیت شده‌اند. داشتن یک رژیم غذایی سرشار از فیبر ممکن است خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد.